İNMEMİŞ TESTİS
İnmemiş testise sebep olan nedir?
Gebeliğin sekizinci haftasına kadar testisler bebeğin karnının içindedir ve böbreklere komşu yerleşiktir. Bebeğin gelişimi sırasında böbrekler bir miktar yukarı çıkarken bebeğin testisleri tam ters yönde hareket ederek aşağı, kasık bölgesine doğru seyahat etmeye başlar. Gebeliğin yedinci ayına kadar süren bu seyahat testisin kanala girmesi ve oradan da son nokta olan torbaya inmesi ile son bulur. Anne ve bebeğin salgıladığı bazı hormonlar bu seyahatin sebebidir. Bu hormonların eksikliği ve bozukluğunun testislerin karın içinde veya kasıktan aşağı inmesini engeller ve inmemiş testis dediğimiz durum olabilir. İnmemiş testis, tek taraflı veya iki taraflı olabilir.
Torba boş! İnmemiş testis nasıl anlaşılır?
Erkek bebeklerin %4-5inde inmemiş testis vardır. Ama büyük bir şans eseri 4 bebekten 3ünde ilk 3 ay içinde testis torbaya iner. 1.yıla gelindiğinde ise tüm erkek bebeklerin %99unda testisler yerine iner. Sadece %1 inmemiş testis devam eder. Devam eden anormallikte çoğunlukla annelerin tespiti ile torbanın boş olması nedeni ile gelir aileler. Tek taraflı inmemiş testis olan çocuklar daha kolay ve erken doktora gelir. Zira anne veya baba bebekteki testisler arasındaki boyut farkını ve simetri problemini görüp getirirler.
Torba boşsa neler olabilir?
1.Testisin Yokluğu Testis anne karnındaki dönemde ya hiç oluşmamış ya da oluştuktan sonra meydana gelen damarsal problemler nedeniyle kaybolmuş olabilir. Tek taraflı testis yokluğu genellikle aynı tarafta böbrek yokluğu ile birlikte olur. Dikkat!
2.Testis Küçülmesi(Atrofi) Testis anne karnında oluşur fakat daha sonra damarlarındaki problem nedeni ile dokusunu kaybeder ve çok çok küçülür ve işe yaramayan bir kalıntı olarak kalır. Ameliyat ile alınmaları gerekebilir zira tümörleşme riski vardır.
3.Karın İçindeki İnmemiş Testis Tüm inmemiş testisli bebeklerin % 5-10’unda bulunur ve muayenede doktorun tespit etmesi çok zordur.
4.Kanal İçindeki İnmemiş Testis İnmemiş testis hastalarının en sık görülen şeklidir ve 6 ay içinde inmezse ameliyat ile düzeltilmesi gerekir. Deneyimli bir hekim, muayene ile rahatlıkla tespit eder. Tüm olguların %20si iki taraflıdır. İki taraflı inmemiş testis görülen bebeklerin torbalarına iyi bakmak gerekir. Zira torbanın küçük kaldığı ve gelişmediği ve her iki torbanın da küçük olduğu görülür. Tek taraflı inmemiş testis hastalarında daha çok sağ tarafta inmemiş testis saptanır.
Bu bebeklerde inmemiş testis hastalığının tedavisi ameliyat ile olur ve geçtiğimiz yıllarda kullanılan ilaç ve hormon tedavilerinin çoğunlukla fayda etmediğini biliyoruz.
5.Asansör (Retraktil) Testis Testisin kaslarının kasılması ile kasık kanalına doğru çekilmesi çoğunlukla normal bir durumdur. Retraktil testis tedavi gereken bir durum değildir. Burada biz doktorlar ve aileler için kritik karar retraktil ile inmemiş testis ayırımını doğru yapmak ve ameliyat kararında hata yapmamaktır.
6.Ektopik Testis Testis normal iniş yolu üzerinde bir noktada değil anüsün ön kısmı, penis kökü ya da karşı torba gibi tamamen farklı bir yerde bulunmasıdır. Acil ameliyat gerekir.
Yenidoğan bebekte testis(ler) yerinde yoksa ne yapmalıyım?
Bir erkek çocukta doğumdan hemen sonra uzman bir hekim tarafından testis muayenesi yapılması şart. Muayenede torbalardan biri boş veya testis inmemiş veya torbaya yakın tespit edilirse 3-6 ay beklemek gerekir. Zira testis bazı bebeklerde doğumdan sonra anne karnındaki seyahatine devam edebilir. Bununla beraber, bilimsel çalışmalar göstermişti ki, 6 aydan uzun süre beklemek testis dokusunda geri dönüşsüz hasar oluşma ihtimalini artırır ve bu nedenle ameliyat için 6 aydan daha fazla beklemek doğru olmaz.
Eğer tedavi edilmezse ve bebekte çift taraflı inmemiş testis var ise, bu bebekler büyüdüklerinde, kişilerin %75inde menide hiç sperm olmuyor(azospermi) ve geri kalan sperm sayısında çok ciddi düşüklük (oligospermi) görülüyor. O nedenle çocuğunuzda inmemiş testis saptandı ise ihmal etmeyin! Zira onun kısır kalmasını istemiyorsanız mutlaka erken tedavi (6 aylıkken) şart!.
İnmemiş testis ileride kanser olur (mu)!
İnmemiş testis hastalığı olan ve veya tedavi gören erkek çocuklarda testis kanseri geliştirme riski artar. İnmemiş testis hastalarında kanser gelişme riski bu hastalığı geçirmeyen kişilere göre 5-10 kez daha sıktır. Hatta ameliyat ile düzeltilse bile kanser riski hiç inmemiş testis olmayan gruba göre 2-4 kat artmış bulunmakta. Ameliyat olan grupta ise ne kadar geç ameliyat olursa o kadar kanser riski olduğu saptanmış. Tüm bu nedenler ile tedavi olsa bile inmemiş testisi bulunan hastalara hem ergenlik döneminde hem de sonrasında mutlaka rutin doktor kotrolü ile tarama ve kendi kendine muayene öneririm.
Asansör testis
Erkek bebeklerin testislerinin torbadan kasığa doğru inip çıkması durumuna asansör testis veya retraktil testis denir. Normal testislerde zaman zaman görülebilen bu durum çok sık olmaya başlarsa testise zarar verilebilir ve düzeltilmesi gerekir. Retraktil testis denilen durum, testisin damarları ve sperm taşıyıcı kanalı çevresindeki özel kasların kasılması sonucu (kremaster refleks) oluşur ve kaslar kasıldığı zaman testisi kasık bölgesine doğru yukarı doğru çeker. Soğuk hava, testise darbe ve travma riski gibi dış tehlikeler ve ağrı gibi durumlar kremaster refleksini tetikler ve testis yukarı kaçar bir nevi asansöre biner. Bu durum temelde testisi korumayı amaçlar. Dokuz ayını doldurmuş bebklerde gözlemlenmeye başlayan bu refleks ergenliğe kadar devam eder. Testesteron yokluğunda oluşan bir refleks bu durum testosteron salgılanmasının başladığı ergenlikte kaybolur. Yaşamın ilk 9 ayında da anneden geçen hormonların etkisi ile bebeğin vücudunda testesteron seviyesi yükseldiğinden, bebklerin yaşamındaki ilk 9 ayda bu refleks olamaması şaşırtıcı değil!
Başta da söylediğim gibi: gerçek retraktil testis hastalık durumu değil, fizyolojik normal bir süreçtir. Bu nedenle tedavi gerekmez ve düzenli doktor kontrolü yeterli olur. Doktorunuz olarak bizler, kalıcı hasar bırakma ihtimali sezersek takibi bırakıp ameliyat önerebiliriz. Bu ameliyatta her iki testisin hareketini kısıtlamak için fiksasyon-sabitleme ameliyatı yaparız.
İnmemiş testis ve kısırlık
Erkeklerde, torbaların sıcaklığı vücut ısısından daha düşüktür ve düşük sıcaklık testis ve komşu yapıların normal işlev görmeleri için zorunludur. İnmemiş testiste vücut içinde kalan organ vücudun yüksek ısısı nedeniyle ciddi problemler yaşar. Bu problemler 6. ayda başlar ve artarak kalıcı hasar bırakır ve ileride kısırlık yaratacak kadar büyüyebilir. Şanslıyız ki inmemiş testis hastalarında, ameliyatla yerine indirilen testisler normal gelişimine devam ederler. Ameliyat edilmeyen ve ihmal edilen grupta kısırlık yüksek oranda görülürken, erken yaşta ameliyat edilerek testisleri yerine sabitlenmiş olan bebeklerde ileride kısırlık görülme oranının düşük olduğunu görmekteyiz.